Romanya veya resmî adıyla Romanya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'nın güney doğusunda,Balkan Yarımadası'nın kuzeyinde bulunan bir ülke. Ülke kuzeyde ve kuzeydoğuda Ukrayna, kuzeydoğuda Moldova, kuzeybatıda Macar
istan, güneybatıda Sırbistan, güneyde Bulgaristan ile komşudur. Ayrıca ülkenin doğuda Karadeniz'e kıyısı vardır.
Avrupa Birliği üyesi olan ülke birlik ülkeleri içinde 7. büyük yüz ölçümü 9. büyük nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti ve en büyük kenti konumundaki Bükreş, 2,2 milyon nüfusu ile Avrupa Birliği'nin en büyük 6. kentidir. Erdel bölgesinin büyük kentlerinden Sibiu,2007 Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.
Romanya, Avrupa Birliği, Frankofon, Latin Birliği, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü gibi uluslararası kuruluşlara üyedir.
istan, güneybatıda Sırbistan, güneyde Bulgaristan ile komşudur. Ayrıca ülkenin doğuda Karadeniz'e kıyısı vardır.
Tarihi
Romanya Avrupa'daki en eski insan fosillerinin keşfedildiği ülkedir. 2002 yılında Romanya'nın batısındaki bir mağarada keşfedilen (Kemikli Mağara Rumence: Peştera cu Oase) bu fosillerin 42.000 yıl öncesine ait olduğu tahmin edilmektedir. Romanya topraklarında kurulan ilk devlet Trakların kurduğu Daçya Krallığıdır. Bu devlet 101-107 yılları arasında Roma İmparatoru Trajan'ın orduları tarafından işgal edilerek Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti haline geldiler. Roma İmparatorluğu'nun çökmesinden sonra bu topraklar Gotlar, Hunlar, Avarlar, Slavların istilasına uğradı. 9.-11. yüzyıllar arasında Birinci Bulgar Devleti'nin bir parçası haline geldi. Bu dönemi Macar, Peçenek, Kuman ve Tatar istilaları izledi.
Rumenler ilk defa 14. yüzyılda kendilerine ait devletler kurmayı başardılar. Bu devletler 1310 yılında I. Basarab tarafından kurulmuş Eflak Beyliği ve 1352 yılında Dragoş tarafından kurulmuş Boğdan Beyliğidir. Günümüzdeki Romanya'nın bir parçası olan Erdel ise 10.-16. yüzyıllar arasında Macaristan Krallığının bir parçasıydı. 15. ve 16. yüzyıllarda bu üç ülke de Osmanlı Devleti'nin himayesi altına girdiler. Osmanlı döneminde Eflak ve Boğdan tampon devletlerdi. Osmanlılara vergi verir, savaşlarda asker yardımı yaparlardı. Beyliklerin voyvodaları Rumen soyluları arasından Osmanlı padişahı tarafından atanırdı. Ayrıca bu beylikler İstanbul'un yiyecek ihtiyacını karşılamakta önemli bir rol oynarlardı. Ancak Osmanlılar Romanya'yı hiçbir zaman tamamıyla ilhak etmediler. Bükreş ve Yaş gibi büyük Romanya şehirlerinde sık sık Osmanlı vatandaşlarına rastlandıysa da oranları azdı. Bu şehirler hiçbir zaman Sofya, Belgrad, Selanik veya Üsküp gibi Osmanlı karakteri kazanmadı. 18. yüzyıla kadar Eflak ve Boğdan'ın voyvodaları Rumenlerin arasından seçilirdi. 18. yüzyılda ise Fenerli Rumlar arasından seçildiler. Bu durum 1826 yılında Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasına kadar devam etti.
Osmanlılar 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nı kaybedince 1821 yılında Rusya'yla Bükreş Antlaşması'nı imzalayarak Besarabya'yı Rusya'ya bırakmak zorunda kaldılar. Besarabya Boğdan'ın Prut nehrinin doğusunda kalan kısmıydı. Bu anlaşma Boğdan'ı ikiye bölmüş oldu. 93 Harbi'nde Osmanlıların Ruslar karşısında aldıkları yenilgiden sonra 1878 yılında yapılan Berlin Antlaşması'yla Eflak ve Boğdan Osmanlı Devleti'nden bağımsızlıklarını kazandılar. Romanya adı altında birleştiler. Ancak Rusya 1821 yılında ele geçirdiği Besarabya'yı geri vermedi. Bu bölge daha sonra SSCB'nin Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti haline gelecekti.
1881 yılında Romanya Krallığı ilan edildi. Alman Hohenzollern Hanedanından Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig Romanya kralı olarak I. Carol adını aldı. Romanya I. Dünya Savaşı'na İtilaf Devletlerinin yanında katılarak savaştan karlı çıktı. Ancak II. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yanında yer alarak Faşizme yöneldi. 1944 yılında Kızıl Ordu Romanya'yı işgal etti. 1947 yılında komünist Romanya Halk Cumhuriyeti ilan edildi. 1967 yılında Nicolae Ceauşescu iktidarı ele gecirdi. Romanya'nın devlet başkanı oldu. 1989 yılında Romanya Devrimi'yle Ceauşescu iktidarı son buldu. Ceauşescu ve karısı alelacele düzmece bir mahkemede yargılanıp hemen kurşuna dizildiler. Böylece Romanya Batı tipi demokrasiye geçti. 2004 yılında NATO'ya 1 Ocak 2007 tarihinde de Avrupa Birliği'ne katıldı.
Rumenler ilk defa 14. yüzyılda kendilerine ait devletler kurmayı başardılar. Bu devletler 1310 yılında I. Basarab tarafından kurulmuş Eflak Beyliği ve 1352 yılında Dragoş tarafından kurulmuş Boğdan Beyliğidir. Günümüzdeki Romanya'nın bir parçası olan Erdel ise 10.-16. yüzyıllar arasında Macaristan Krallığının bir parçasıydı. 15. ve 16. yüzyıllarda bu üç ülke de Osmanlı Devleti'nin himayesi altına girdiler. Osmanlı döneminde Eflak ve Boğdan tampon devletlerdi. Osmanlılara vergi verir, savaşlarda asker yardımı yaparlardı. Beyliklerin voyvodaları Rumen soyluları arasından Osmanlı padişahı tarafından atanırdı. Ayrıca bu beylikler İstanbul'un yiyecek ihtiyacını karşılamakta önemli bir rol oynarlardı. Ancak Osmanlılar Romanya'yı hiçbir zaman tamamıyla ilhak etmediler. Bükreş ve Yaş gibi büyük Romanya şehirlerinde sık sık Osmanlı vatandaşlarına rastlandıysa da oranları azdı. Bu şehirler hiçbir zaman Sofya, Belgrad, Selanik veya Üsküp gibi Osmanlı karakteri kazanmadı. 18. yüzyıla kadar Eflak ve Boğdan'ın voyvodaları Rumenlerin arasından seçilirdi. 18. yüzyılda ise Fenerli Rumlar arasından seçildiler. Bu durum 1826 yılında Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasına kadar devam etti.
Romanya laik bir devlettir ve resmi bir dini yoktur. 2002 sayımlarına göre ülkenin %86,7'si Ortodoks'tur. Bunu %4,7 ile Katoliklik, %3,7 ile Protestanlık ve %1,5 ile Pentekostallıkizler. İslam, Romanya'da tarihi bir din olmasına rağmen sadece Dobruca'da yaşayan 67.500-85.000 Türk ve Tatarlar arasında yaygındır.
Büyük kentler
Bükreş, Romanya'nın başkenti ve en büyük şehiridir. Nüfusu 2007 sayımlarına göre 1.931.838 kişidir. Bu nüfus metropolitan alan da eklenince 2,1 milyona çıkmaktadır. Şehir merkezindeki alanı 20 katı büyüklüğündeki şehir civarına yaymak için birkaç plan vardır.
Romanya'nın en büyük beş kenti Şehir içindeki limit nüfuslarına göre Avrupa Birliği'nin en büyük şehirleri listesinde sıralmaya girmiştir. Bunlar; Yaş, Kaloşvar, Temeşvar, Köstenceve Craiova'dır. Ülkenin ayrıca nüfusu 200.000'i geçen 5, 100.000'i geçen 13 kenti bulunmaktadır.
- Parlamento Sarayı (Romence: Palatul Parlamentului veya Casa Poporului), başkent Bükreş'de bulunan, Romanya Parlamentosu'nun iki Meclisi'nin de bulunduğu çok amaçlı binadır. Dünya Guinness Rekorlar Kitabı'na göre, dünyanın en büyük sivil yönetim, en pahalı yönetim ve en ağır binasıdır. Saray, politik ve yönetim yerleşkesi olarak Ceauşescu Rejimi döneminde planlanmış ve bitirilmiştir. Ceauşescu, sarayın ismini Cumhuriyet Evi (Casa Republicii) koymuş, ancak Romenler halen Halkın Evi (Casa Poporului) olarak adlandırmaktadır.
Saray 270 m’ye 240 m tabana sahip olup, 86 m yüksekliğe ve 92 m yer alında derinliğe sahiptir. 1,100 odası bulunmakta ve 2 yeraltı otoparkı ile 12 kata sahiptir. Ayrıca iki ek yeraltı katı ile, halka açık olarak yararlanılmakta ve 4 katın halen inşaası sürmektedir. - Bina, ekliktik neoklasik mimari bir yapıya sahip olup, birçok kaynaktan parça ve motif taşımaktadır. Tamamen Romen Malı malzemelerle inşaa edilmiştir. Tahminen, Transilvanya'dan (daha çok Ruşchita'dan) 1 milyon metre küp mermer; ayna, 480 şamdan ve 1,409 avize için 3,500 ton kristal; büyük kapılar, pencereler, sütunlar ve şamdanlar için 700,000 ton çelik ve bronz; parke ve kaplama için ceviz, meşe, kiraz, karaağaç, çınar'dan oluşan %95'i yerli 900,000 m³ ahşap; değişik boylarda toplam 200,000 m² yün halı (bazı büyük halıları üretmek için makinalar içeriye taşınmıştır); gümüş ve altın sırmalı nakışlarla süslenmiş kadife ve sırmalı ipek kumaş kullanılmıştır. Spirii Tepesi, Uranus Tepesi veya Arsenal Tepesi olarak çeşitli şekillerde adlandırılan, bu büyük proje için hafriyatla düzeltilen, Unirii Bulvarı’nın batısındaki alana Devlet Binası olarak yapılmıştır. Sarayın yapımı nedeniyle, Bükreş’in tarihi alanı içindeki 19 Hristiyan Ortadoks Kilise, 6 Sinagog, 3 Protestan Kilise (ek olarak 8 başka yere taşınmış kilise) ve 30,000 eski ikametgah yıkılmıştır.İnşaat 1983 yılında başlamış, temel taşları 25 Haziran 1984 tarihinde yerleştirilmiştir. Dört ana devlet dairesini içerecek şekilde amaçlanmış olup, ayrıca Ceauşescu kendi kişisel rezidansı’nın da aynı binada yer almasını düşünmüştür. Rezidans ve hükümet binası böylece aynı bina içinde yer alacaktı. İçermesi düşünülen kurumlar şunlardı; • Cumhurbaşkanlığı (Preşedinţia) • Büyük Millet Meclisi (Parlamentul) • Hükümet (Guvernul) • Yüksek Mahkeme (Înalta Curte de Casaţie şi Justiţie). Bu kurumlar, binanın dikdörtgen yapısını tanımlıyordu.1989’da Ceauşescu’nun devrilmesi ve kurşuna dizilmesi ile aynı zamanda, binanın yapısı ve tasarımı tamamlanmıştı. Sonrasında, birçok döşeme ve mobilya şu an sarayda bomboş alanlar bırakacak şekilde hiç tamamlanmamıştı. Örneğin, bodrumun en son üç katı ve Romanya’nın resmi saatini gösterecek saat kulesi hiç bitirilmemişti. Rejimin değişmesi sırasında, yeni liderler binayı, çevresindeki mahallelerdeki fakirliğe zıt olarak ve Ceauşescu’nun aşırı lüks içinde yaşadığını vurgulamak amacı ile “Ceauşescu’nun Evi” olarak nitelediler.Binanın bazı bölümleri ancak 2010 yılında tamamlanmıştır. Şu an hala yer altında kapalı otopark inşaası yapılmaktadır. Tünel, 13 Septembrie Bulvarı’nı binanın bodrumuna bağlayacaktır.Bina ayrıca sergilere evsahipliği yapıp, müze olarak gezilebilmekte ve üst katındaki kafe ile hala hizmet vermektedir.
- Romenlerin büyük çoğunluğu, binanın Pentagon’dan sonra dünyanın ikinci büyük binası olduğunu söyleyerek, gurur duymaktadır. Bazıları ise, eski Bükreş’in yerle bir edilmesinin sembolü olduğunu söyleyerek, binayı çok çirkin ve şehir için bir kayıp olarak görmektedirler.
- Başkent: Bükreş
- Telefon kodu: +40
- Para birimi: Rumen leyi
- Nüfus: 21,33 milyon (2012)
- Cumhurbaşkanı: Traian Băsescu
- Yönetim şekli: Üniter devlet, Yarı başkanlık sistemi, Cumhuriyet